Sức khỏe của Đất và Quản lý Qui trình sử dụng Đất
- Sức khỏe của đất đóng vai trò then chốt đảm bảo chất lượng và sản lượng của cây trồng và vật nuôi cũng như duy trì xã hội vi sinh vật trong đất. Nói rộng ra, sức khỏe của đất là một chỉ số quyết định tính thanh thản bền vững của ngôi nhà sinh thái và cuộc sống của con người.Mặc dù đất được hình thành bởi các yếu tố tự nhiên như đá mẹ và mẫu chất, khí hậu, địa hình và thời gian; con người lại là yếu tố tác động sâu sắc và lâu dài đến sức khỏe của đất thông qua các hoạt động của mình. Ở cấp độ vĩ mô, chất lượng đất của một vùng là con đẻ của chiến lược quy hoạch sử dụng đất ở vùng đó.
Viện Phát triển Doanh nhân Cộng đồng tiếp nhận thực tập sinh Hanna Hankel của trường Đại học Công nghệ Berlin Cộng hòa Dân chủ Đức đề tài “Sức khỏe của Đất và Quản lý Sử dụng Đất” đã tổ chức một chương trình nghiên cứu đánh giá chất lượng đất ở các loại hình quy hoạch sử dụng đất khác nhau tại Việt Nam với sự tham gia phân tích mẫu của Viện Môi trường Nông nghiệp, bao gồm:
Quy hoạch sử dụng đất cho vùng hậu khai thác rừng: Đại diện cho các vùng rừng phòng hộ đầu nguồn xung yếu đã bị kiệt sức do chính sách khai thác rừng phục hồi sau chiến tranh chống Mỹ năm 1975, nay được quy hoạch theo phương thức canh tác nương tựa và ngôi nhà sinh thái tại Khu thực hành Sinh thái Nhân văn – HEPA, gần cửa khẩu Quốc tế Cầu treo;
Quy hoạch sử dụng đất cho vùng nghèo kiệt sau chiến tranh: Đại diện cho một vùng đất nghèo kiệt, bị tác động trực tiếp bởi bom Mỹ và vùng chất độc da cam từ chiến tranh tại vùng đệm Phong Nha Kẻ bàng, nay đã được dọn sạch bom mìn và canh tác theo phương thức nương tựa vào hệ sinh thái tự nhiên, tại vườn bác Hoàng Hữu Phước, xã Lâm Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.
Quy hoạch sử dụng đất cho cho vùng Tiền Kinh tế Thị trường: Đại diện cho các vùng rừng tự nhiên tái sinh tại các khu đệm của rừng phòng hộ các tỉnh miền Trung được chuyển đổi mạnh mẽ và quyết liệt từ rừng tự nhiên sang trồng rừng kinh tế, nay chuyển đổi sang phương thức canh tác hữu cơ, tại vườn anh Trần Văn Dũng, xã Liên Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình
Quy hoạch sử dụng đất cho vùng sinh kế sinh thái truyền thống chưa bị ảnh hưởng của nền nông nghiệp hàng hóa độc canh: Đại diện cho vùng này là hệ thống canh tác vẫn dựa vào qui luật của hệ sinh thái, không can thiệp và lạm dụng thô bạo hệ sinh thái tại làng Violak, xã Pờ Ê, Huyện Konphong, Kontum.
Nghiên cứu đã định vị mẫu từ các phẫu diện đặc trưng của các loại hình sử dụng đất tại vùng đó. Các phẫu diện xác định dựa trên lát cắt sinh thái của địa hình. Tại HEPA, phẫu diện được xác định tại các điểm trong rừng tự nhiên, bìa rừng, vườn sinh kế sinh thái. Tại vườn bác Phước và anh Dũng, phẫu diện được xác định tại vùng trồng keo và vườn canh tác hữu cơ. Tại làng Vi ô lăk, phẫu diện được xác định tại các điểm trong rừng tín ngưỡng, ruộng lúa canh tác theo phương thức truyền thống và rẫy mì. Tại mỗi phẫu diện, có 3 mẫu đất được lấy tuân theo sự phân tầng của đất.
Các mẫu đất được gửi đến phòng Phân tích và Chuyển giao công nghệ môi trường của Viện Môi trường Nông nghiệp.
Khóa thực tập này được HEPA tổ chức một seminar khoa học để thúc đẩy vai trò tham gia của các nhà nông sinh thái trẻ, các chuyên gia trong lĩnh vực nghiên cứu sức khỏe của đất từ các mô hình qui hoạch hệ thống và quản lý đất khác nhau để đúc rút các bài học thực tiễn trong chiến lược phụng dưỡng rừng tự nhiên hướng tới hoàn phục lại chức năng tự nhiên và sức khỏe của đất tại các mô hình qui hoạch hệ thống trên đây.
Kết luận của seminar khoa học đã đưa ra được những bài học sau đây:
- Nghiên cứu sức khỏe của đất dưới các mô hình quản lý sử dụng khác nhau là tiền đề hình thành cơ sở dữ liệu về các chỉ số thực tiễn cho HEPA tiếp tục theo dõi tương quan hữu cơ của phương thức canh tác nương tựa vào hệ sinh thái nhằm phụng dưỡng rừng tự nhiên là giá trị tiên quyết tới sức khỏe của đất, năng suất và chất lượng cây trồng cho những năm tiếp theo;
- Các chỉ số về sức khỏe của đất hàng năm dưới các mô hình qui hoạch hệ thống và quản lý sử dụng đất từ nghiên cứu và phân tích khoa học này sẽ được sử dụng vào chiến lược xây dựng các giáo trình thực hành nông nghiệp sinh thái tại các cộng đồng trong mạng lưới Nhà nông Sinh thái trẻ HEPA;
Các Seminar khoa học từ nghiên cứu này sẽ tiếp tục được tổ chức thảo luận, phân tích, để đánh giá về sức khỏe của đất dưới các mô hình quy hoạch sử dụng và quản lý khác nhau trong nhiều năm tới. Các dữ liệu sẽ được phân tích, kiểm chứng, so sánh, đánh giá và sử dụng vào chiến lược vận động chính sách qui hoạch sử dụng hợp lý các loại đất khác nhau trên cả nước nhằm hoàn phục sức khỏe cho đất theo chức năng sinh địa hóa tự nhiên và hữu cơ của hệ sinh thái tự nhiên./.
Bấm Tải về để xem: Bảng đánh giá kết quả Thực tập sinh
Bài viết khác:
Hiểu Sinh kế Sinh thái
Tại sao canh tác sinh thái
Tương lai trong trái tim và đôi tay nông dân trẻ canh tác nương tựa vào hệ sinh thái
Yêu đất để Đất yêu
Mối tình qua những hạt đất
Monsato or Eco-Farmer!?
Ước mơ gần Bước đi xa
Chào HEPA huyền diệu giữa lòng trời
Xanh học giả-Nhân quả học thật!
Rừng Làng, Làng và Tập đoàn Giống bản địa
Eco-Farmer or GM Corn Slaver?
GMCORN - MONSANTO- KILLING BIO-DIVERSITY OF WATERSHED
Rừng tâm linh cộng đồng hay rừng cao su công ty?
Kiến nghị bổ sung, sửa đổi dự thảo số 5 “Luật Bảo vệ và Phát triển rừng” trình kỳ họp thứ 3 Quốc Hội XIV tháng 5 năm 2017
Các lý do cần loại bỏ các giống biến đổi Gen